Agresja, przemoc, depresja, 
samookaleczenia, próby samobójcze – skala tych 
problemów wśród młodych 
ludzi stale rośnie.

Na chwilę obecną co 2 nastolatek doświadcza przemocy rówieśniczej - tak informuje nas Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. 

W każdej klasie znajdą się osoby, które są wyzywane, wyśmiewane lub poniżane. Ale nie to jest najgorsze... 

Niestety media społecznościowe wielokrotnie zwiększyły skalę tego problemu w postaci hejtu czy cyberprzemocy, bo młodzież po drugiej stronie ekranu czuje się bezkarna. 

Mało tego, treści przekazywane w Internecie rozprzestrzeniają się w mgnieniu oka. Szerzone są plotki, publikowane ośmieszające filmy, zdjęcia oraz wulgarne komentarze na forach czy grupach, a kończy się na nękaniu wiadomościami. 

Kiedy w szkole przemoc rówieśnicza wychodzi na jaw, wywołuje to wielką „burzę” i komentowana jest ze wszystkich stron. Przybywa Policja na spotkanie z młodzieżą i mówi o konsekwencjach, jest spotkanie z pedagogiem lub psychologiem. Wzywani są nawet rodzice. Jednak w końcu sprawa cichnie i wszyscy o tym zapominają. 

Ale czy problem znika? Nie, bo oprócz straszenia i kar młodzi nie otrzymali realnego wsparcia, by mogli sobie z tym zagrożeniem poradzić... 

W 2023 roku padł rekord prób samobójczych wśród polskich dzieci i młodzieży. Było ich ponad 2130, co potwierdza Fundacja GrowSPACE. I nie są to „jacyś” nastolatkowie, ale konkretni ludzie, którzy w większości byli ofiarą przemocy rówieśniczej.

Codziennie spotykamy się z informacjami o wydarzeniach z udziałem osób nieletnich, którzy coraz częściej stają się sprawcami czynów karalnych lub też są ofiarami przestępstw, czasem bardzo drastycznych.

Widzimy to chociażby po ilości udostępnianych w sieci bójek, które mają ogromną oglądalność i stają się viralami w Internecie. To właśnie napędza nastolatków do takich działań – robią to dla popularności, poklasku. Oni nawet nie myślą o konsekwencjach. 

Grodzisk Wlkp, Zamość, Pruszków, Mosina, Kluczbork, Lubawa, Warszawa, Gorlice – o tych miejscowościach słyszała cała Polska. Szczególnie o szkołach, do których chodzili młodzi agresorzy. 

Czy masz pewność, że Twoja szkoła nie będzie kolejną na tej liście? Szał medialny, kontrole z Urzędu Miasta czy Kuratorium, Policja, Prokuratura – dla wielu dyrektorów to było nie do zniesienia. 

Nie można też zapomnieć o odwiedzinach wściekłych rodziców, którzy żądali wyjaśnień oraz gwarancji, że ich dziecko jest bezpieczne. Ale nie ma im co się dziwić... 

To na szkole (na kadrze pedagogicznej i dyrekcji) spoczywa obowiązek dopilnowanie kwestii bezpieczeństwa nastolatków. Stąd te wszystkie pretensje, a nawet podejmowane kroki prawne (np. zgłaszanie spraw na Policję, do różnych instytucji, a nawet mediów), żeby to wyegzekwować. 

W wielu szkołach nie ma żadnych działań profilaktycznych czy antyprzemocowych, a jak są to przestarzałe i kompletnie niedopasowane do obecnej rzeczywistości nastolatków. 

Skąd więc młodzi mogą wiedzieć, jak budować pozytywne relacje rówieśnicze, ja wzmocnić swoją pewność siebie lub jak przeciwstawić się agresorom i okazać wsparcie ofiarom poszkodowanym?

Jest jeszcze jedna ważna sprawa, o której nie można zapomnieć... 

Jeśli Twoi uczniowie będą doświadczać przemocy rówieśniczej, stracą całkowicie motywację do nauki oraz rozwijania swoich pasji. To spowoduje, że ich wyniki w nauce znacznie spadną, tak samo jak zainteresowanie konkursami, zawodami czy olimpiadami. 

Wtedy nie masz co liczyć na pozytywne wyniki ich egzaminów, bo kto w kryzysie emocjonalnym myśli o swojej przyszłości?

Powszechnie znana nam profilaktyka skierowana do młodzieży to najczęściej spotkania z Policjantami. Czyli dużo teorii, straszenie, nakazy i zakazy. 

Ostatnio widziałam w telewizji reportaż z takiego spotkania. Młodzi byli tak znudzeni, że już po kilku minutach sięgnęli po smartfony. Czy coś do nich dotarło? Nie sądzę. 

Moim zdaniem rozmowa o konsekwencjach prawnych powinna być drugim, a nawet trzecim etapem cyklu spotkań z nastolatkami. 

Pierwszy etap zdecydowanie powinien skupiać na nich – na tym co myślą, czują i dlaczego posuwają się do takich a nie innych działań. 

Dlatego zajęcia z Dziewczyną w trampkach to nie jest „zwykła pogadanka”, prezentacja slajdów, wyuczone regułki lub morały, które mają „wpłynąć” na poprawę zachowania nastolatków. 

To coś więcej... 

To 1,5-2 godziny szczerej rozmowy o problemach, życiu, emocjach, pracy nad nimi, empatii, relacjach rówieśniczych. 

Od ponad 6 lat pracuję z nastolatkami (zaczynałam z młodzieżą w OHP, gościłam w Ośrodku Wychowawczym) i wiem, jak dotrzeć do różnych odbiorców. 

JA ich „nie straszę” konsekwencjami – jak im tylko pokazuję, jak mogą odkryć swoją wartość, by nie musieli żyć pod presją rówieśników. Jak zwiększyć pewność siebie, ale też uczę ich jak mają się odnaleźć w wielu sytuacjach społecznych, które stanowią dla nich trudność.

Nie bez powodu już na starcie mój program został nagrodzony statuetką Bestseller Roku 2018 jako Innowacyjny projekt dla młodzieży. 

Bo nie sztuką jest wyjść na środek i przekazać wiedzę młodym ludziom. 

Sztuką jest przeprowadzić zajęcia w taki sposób, aby w trakcie 1,5-2 godzin odłożyli telefony na bok, angażowali się w dyskusję, a na koniec przyszli, podziękowali i zdradzili swoje tajemnice. 

Zdobycie ich zaufania po tak krótkim czasie to jest właśnie największa oznaka skuteczności moich zajęć. 

Ale jest jeszcze coś... 

Każdy nastolatek jest dla mnie ważny i jeśli tylko mogę dać mu realne wsparcie, robię to od razu. Dlatego po spotkaniu zawsze jestem dla nich dostępna.

Nieważne ile osób chce ze mną porozmawiać i ile czasu to zajmie, może nawet drugie tyle? 

Za te dodatkowe godziny mojej pracy nikt mi już nie płaci, więc jak widzisz – nie traktuję tych zajęć jak zadania do odhaczenia, tylko angażuję się w nie w pełni.

W działaniach profilaktycznych nie chodzi o to, aby po prostu się odbyły. 

Najważniejsze jest to, aby nastolatkowie zrozumieli:
- jak ich nieprzemyślane zachowania niszczą ich samych oraz innych: 
- jak gonitwa za popularnością w rzeczywistości nie przynosi żadnych korzyści. 
- jak bycie biernym obserwatorem czy kibicem napastników/agresorów nie gwarantuje ochrony przed przemocą. 
- jak warto pomagać ludziom, bo nigdy nie wiesz, kiedy ten ktoś poda Tobie pomocną dłoń. 

Ale do trwałych zmian potrzeba regularnych zajęć, nawet cyklicznych. To nie może być „złoty strzał”, po którym oczekuje się spektakularnych efektów.

Co roku odwiedzam jedynie 25 placówek. 

Tak więc zastanów się, czy nadal chcesz realizować standardowe „wykłady”, podczas których większość nastolatków już po 10 minutach się wyłącza i wyciąga smartfony?

Czy wolisz, aby uczestniczyli w zajęciach dopasowanych do ich obecnych potrzeb i problemów, w których będą aktywnie uczestniczyć (co pomoże im łatwiej przyswoić wiedzę i wykorzystać ją w praktyce), a na koniec otrzymają materiały pomocnicze, do których zawsze będą mogli wrócić? 

Nie patrz na zaproszenie “Dziewczyny w trampkach”, jak na wydatek. To inwestycja, dzięki której zaczniesz zmniejszać ilość aktów agresji wśród Twoich uczniów oraz zwiększać ich poczucie bezpieczeństwa.